Oyuncuları “Oyunlaştırma” İle Teşvik Etmek: Ödüller, Başarımlar ve İlerleme Takibi
Oyunlaştırma, daha bilinen adıyla gamification teknikleri her sektörde kullanılıyor. Buna, PC ve konsol oyunları da dahil gibi ücretsiz oynanabilen bir oyunda dahi, bu tekniklerin kullanıldığını görmek mümkün. Oyunlaştırma, siz farkında bile olmadan sizi motive edebilir ve daha çok oynayıp daha çok başarım tamamlamaya teşvik edebilir. Bu makalede, oyunlaştırma tekniklerinin oyun sektöründe nasıl kullanıldığından bahsedeceğiz.
Oyunlaştırma Nedir?
Ancak önce temel bilgilerle başlayalım: Oyunlaştırma nedir? Bu, aslında oyunlarda kullanılan mekaniklerin diğer sektörlerde katılımı artırmak ve takım ruhu oluşturmak için kullanılması anlamına geliyor. Bu amaçla örneğin en çok satış yapan çalışana ödül veriliyor, bir işyerindeki takımlar skorboard’lar aracılığıyla birbiriyle rekabet etmesi için teşvik ediliyor, veya bir web sitesinin kullanıcılarına, başarıyla tamamladıkları bir şey için (bu, bir ürün satın almak kadar basit bir şey olabilir) bir “başarım rozeti” veriliyor. Bu bağlamda, en çok sosyal medyada kullanıldığını söylemek mümkün: Basit şeyler bile ödüllendirilerek, kullanıcıda daima bir “ilerleme” duygusu yaratılıyor.
Oyunlardan doğan bir tekniğin yine oyunların kendisinde kullanılması bir ironi olabilir, ancak günümüzde hemen tüm stüdyolar oyunlarını tasarlarken oyunlaştırma tekniklerinden yardım alıyorlar. Bu en çok mobil oyunlar için geçerli olmasına rağmen, hemen her oyunda bu tekniklerin kullanıldığını görebilirsiniz. Peki, bu tam olarak nasıl yapılıyor?
Oyunlardaki “Oyunlaştırma”
Oyunlaştırma taktiklerinin PC, konsol ve mobil oyunlarda kullanımı oldukça karmaşık olsa da, hepsini üç temel kategori altında toplamak mümkündür. Bu kategoriler şunlardan oluşur:
- Hedef odaklı aktiviteler belirlemek.
- Ödül mekanizmaları yaratmak.
- İlerleme takibi (oyuncunun oyundaki ilerlemesini takip etmesini sağlayacak özellikler).
Bu kategorilerin her birine yakından göz atalım.
Hedef odaklı aktivite
Oyunlardaki aktiviteler tipik olarak, açıkça tanımlanmış bir dizi ‘kazanma’ koşulundan oluşur. Yani aktivitenin tamamlanması için aşılması gereken bir dizi engel belirlenir ve hedefe ulaşmak için oyuncu ne yapması gerektiğini açıkça görebilir. Oyuncular istenen bir sonuca ulaşmak için görevleri üstlenmeye yönlendirilirken, bir sonraki seviyeye/göreve geçmek için yapılması gerekenler gösterilir ve bunların karmaşıklığı yavaş yavaş artırılır. Bir konu veya beceride ustalaşmaya götüren hedeflerin (performans hedeflerine odaklananların aksine), zorluk seviyesi yükseldikçe motivasyonun artmasına yol açtığı bilinmektedir. Dahası, elde edilen başarı bir şekilde paylaşılabilirse (örneğin oyun içindeki bir skorboard aracılığıyla) motivasyon daha da artar.
Diğer bir deyişle, oyunlardaki hedef odaklı aktiviteler, oyuncuların performansını artırmaya odaklanmaz. Bunun yerine, oyundaki becerilerini zaman içerisinde karmaşıklığı giderek artan hedeflerle artırmaya çalışır. Bu doğru şekilde yapılırsa, hedeflerin daha kompleks hale gelmesi oyuncu motivasyonunu artıracaktır. Örneğin, oyunun başındaki görev belirli bir binayı düşmanlardan temizlemek olabilir. Ekranda kaç adet düşmanın temizlenmesi gerektiği gösterilir. Oyunun ortalarında, bu hedefe ayrıca belirli dokümanları toplama görevi de eklenir. Oyunun sonlarına doğruysa, tüm bunlara ek olarak oyuncunun hiç fark edilmeden görevi tamamlaması istenebilir.
Ödül Mekanizmaları
Aktivitelerin tamamlanması karşılığında ödül kazanmak, oyunlaştırma sürecinin çok önemli bir parçasıdır. Zira karşılığında bir ödül alınmazsa, aktiviteleri tamamlamak için gereken motivasyonu yaratmak mümkün olmayacaktır. Oyunlar, içeriklerine bağlı olarak birçok farklı ödül mekanizmasından yararlanır, ancak tipik olarak üç ana kategori olduğunu söyleyebiliriz: Skor Tabloları, Kişiselleştirme Ödülleri ve Başarımlar.
Skor tabloları
Adından da anlaşılacağı gibi, bunlar oyun içindeki başarılarına göre sıralanan oyuncuların listelerinden oluşur. Aynı kavram sporda da mevcuttur, ancak çok oyunculu oyunlarda, özellikle belirli bir süre içinde tamamlanması gereken hedefler varsa, çok daha belirgin bir şekilde kullanılır. Bir skor tablosu, oldukça basit bir şey olmasına rağmen çok güçlü bir motivasyon kaynağı olabilir. Bu ödül türü tipik olarak rekabetçi oyunlarda kullanılır, ancak ekip çalışmasını teşvik etmek için co-op oyunlarda da kullanılabilir.
Kişiselleştirme Ödüller
Bilgisayar oyunları genellikle, oyuncuların karakterlerinin görünüşlerini kişiselleştirmelerine olanak tanıyan özelleştirme öğeleri içerir. Bu, oyuncunun karakteri daha fazla benimsemesin sağlar ve daha özel bir oyun deneyimi elde edilmesine yardımcı olur. Özelleştirme seçenekleri içeren oyunlarda, bunu yapmak için kullanılması gereken öğeler oyun içindeki belirli görevlerin tamamlanmasıyla elde edilir. İlgili öğe ne kadar nadir ve/veya elde edilmesi zorsa, motivasyon da o denli fazla olacaktır. World of Warcraft gibi MMORPG oyunlarındaki “efsanevi” ekipmanlar, bunun iyi bir örneğidir.
Ödüller, belirli hedeflerin koşulları yerine getirildikten sonra kilidi açılan ek etkinlikler şeklinde de tasarlanabilir. (Örneğin, bir zindanın belirli bir kısmında ancak belirli bir eşyaya sahip olunduktan sonra girilebilmesi.) Ancak her halükârda daha fazla katılımı teşvik etmeleri ve oyuncuların cesaretini kırmamaları gerekir.
Başarımlar
Başarımlar, çevrimiçi profillerde herkese açık olarak görüntülenen, oyuncu tarafından tamamlanan etkinlikleri gösteren ve hem oyuncunun yaptığı şeyleri takip etmesine hem de diğer oyunculara ‘gösteriş yapmasına’ olanak tanıyan bir oyunlaştırma mekaniğidir. Yukarıdaki iki mekaniğin bir kombinasyonu olarak tanımlanmaları mümkündür ve son zamanlarda popüler olan hemen her oyunda kullanılırlar. Bir başarımın nadirliği ve/veya zorluğu, ne kadar motive edici olabileceğini belirler. Sadece nadir başarımları tamamlamak için bir oyunu yıllardan bu yana oynayan oyuncular bile vardır.
İlerleme Takibi
Oyunlarda hedeflere yönelik ilerlemeyi takip edebilmek önemlidir, zira diğer türlü zafer koşullarını yerine getirmek için geriye hangi hedeflerin kaldığını belirlemek imkânsız olacaktır. Bu iş bir yere kadar diğer ödül mekanizmaları ile yapılabilir, ancak tamamlanmış ve tamamlanmamış görevler ile genel oyun istatistiklerini görmek için ek bir mekanik de bulunması gerekir. İlerleme takibi, bir tür geri bildirim mekanizması olarak da iş görecektir. İyi tasarlanmış bir takip süreci, oyuncunun o ana kadar neler yaptığını ana hatlarıyla belirtmeli ve gelecekte nasıl ilerleyeceğine dair rehberlik sağlamalıdır.