Bir Çin geleneği olan havai fişek ülkemizde de üretiliyor ve kullanıyor. Hepimiz hayatımızda bir kez de olsa havai fişeğin patlamasına ve patlama sırasında oluşan o muhteşem görsel şölene tanıklık etmişizdir. İçerisindeki çeşitli maddeler sayesinde havalanıp patlayan havai fişekler renkli ışıklar saçarak harika görsel şovlar sergiliyorlar. Havai fişekler antik Çin’de şeytani ruhları kovmak için kullanılıyordu.
Çin yeni yılı ve Ay Festivali gibi organizasyonlarda da kullanılan havai fişeklerin dünyadaki en büyük üretici ve ihracatçısı da Çin. Bu havai fişekler ülkemiz de düğünler, asker uğurlamaları, evlilik teklifleri, doğum günleri, festivaller, açılışlar ve daha birçok törende kullanılıyor. Ülkemizdeki kullanımı ve ihracatı da yaygın. Peki patlamasını büyük zevk ile izlediğimiz havai fişekler nasıl yapılıyor?
Havai Fişek Yapımı
Havai fişeğin hareket etmesini ve patlamasını sağlayan ana madde baruttur. Hava fişeklerin içerisinde iki çeşit barut bulunur. Biri havai fişeğin yukarı doğru hareket etmesini sağlar, diğeri ise havai fişeğin patlamasına yardımcı olur. Ancak barutun patlama gücü yüksek olduğundan içerisine reçine ve kafur gibi maddeler eklenerek patlama şiddeti azaltılır. Sadece ses çıkarmak için kullanılan havai fişekler de vardır. Bu havai fişeklerin barutu bir silindirin içerisine sıkıştırılarak patlama esnasında ses çıkarması sağlanır.
Fişeklerin patlama esnasında çıkardıkları renkli ışıklar ise maden tuzlu sayesinde gerçekleşir. Çünkü maden tuzları yanarken farklı renkler verirler. Mesela bakır mavi; kalsiyum kırmızı; baryum yeşil; alüminyum ve magnezyum beyaz ışık verir. Çeşitli maden tuzları sayesinde havai fişekler patlarken birçok renk görebiliyoruz. Havai fişeklerin büyüsüne kapılıp ışıltılı fişeklerin görünmeyen yüzünü biliyor muyuz? Bu ışıltılı fişeklerin görünmeyen yüzü; doğaya, hayvanlara ve insan sağlığına zararları.
Havai Fişeklerin Zararları
Her yıl sayamayacağımız miktarda havai fişekler patlatılıyor. Patlarken büyük zevk aldığımız bu fişeklerin zararları da büyük. Yapılan bir araştırmaya göre sadece yıl başı gecesi atılan hava fişeklerin dünyaya olan zararı 1 yıl boyunca kullanılan araçların yakıtlarından çıkan gazların zararına eşit. Patlatılması esnasında atmosfere binlerce partikül yayılıyor. Atmosferin zarar görmesi demek insanlığın, doğanın ve diğer canlıların zarar görmesi demektir. Ayrıca üretim aşamasında da çalışan işçilerin sağlığını olumsuz etkiliyor ve uzun süreli çalışmalarda meslek hastalarına sebep oluyor.